Hamburger. Kanapka, która zdominowała USA

Zacznijmy od definicji

Hamburger (potocznie burger) to kanapka składająca się ze smażonego mielonego mięsa, zwykle wołowego, umieszczonego między połówkami bułki lub pomiędzy kawałkami chleba lub tostów.

Hamburgery zaklasyfikować można do dwóch głównych typów: hamburgery fast food i indywidualnie przygotowane hamburgery w domach i restauracjach. Podział ze względu na rodzaj mięsa:

Burgery wegetariańskie/wegańskie: Kotlety na bazie warzyw, strączków lub grzybów

Hamburger wołowy: Najbardziej klasyczny rodzaj, z kotletem z mięsa wołowego.

Cheeseburger: Hamburger z dodatkiem sera, np. cheddara.

Chickenburger: Zamiast mięsa wołowego, kotlet z kurczaka.

Fishburger: Z kotletem rybnym.

Podział ze względu na sposób przygotowania:

Smash burger: Kotlet jest spłaszczany na gorącym grillu, co daje chrupiącą zewnętrzną warstwę. 

Tradycyjny burger: Kotlet formowany i smażony na patelni lub grillu. 

Ależ głupi ci Rzymianie! A może jednak nie?

Skąd się wzięła najsłynniejsza kanapka świata? David Michaels w swojej książce „The World is Your Burger: A Cultural Historyby” cofa się aż do… czasów rzymskich. Wg niego w I wieku naszej ery w Rzymie serwowano coś, co mogło być pierwowzorem hamburgera. Apicius, znany również jako De re culinaria lub De re coquinaria (Na temat gotowania), zbiór rzymskich przepisów kulinarnych, opisuje danie z mielonego mięsa, isicia omentata, które składa się z posiekanego mięsa owiniętego w tłuszcz i smażonego w redukcji soku winogronowego.

Tatar na koniu i na talerzu

Kolejnym prekursorem hamburgera jest stek tatarski, przyprawione danie z surowej z mielonej wołowiny . Nie wiadomo, kiedy pojawił się pierwszy przepis restauracyjny na tatara. Nie podając jasnej nazwy, pierwszy opis steka tatarskiego pojawia się u Julesa Verne’a w 1875 roku, w jego powieści „Michał Strogoff”.

Na pewno jednak wszystko zaczęło się w USA

Teksański historyk Frank X. Tolbert przypisuje wynalazek hamburgera  Fletcherowi Davisowi z Aten, w Teksasie. Uważa się, że Davis sprzedawał hamburgery w swojej kawiarni na 115 Tyler Street w Atenach, w Teksasie, pod koniec 1880, a następnie przeniósł się w 1904 do St. Louis World’s Fair. ( Atlas of Popular Culture in the Northeastern United States” . Geography.ccsu.edu.)

Mieszkańcy Hamburga w stanie Nowy Jork (nazwa pochodzi od miasta Hamburg w Niemczech), przypisywali wymyślenie hamburgera pochodzącym z Ohio Frankowi i Charlesowi Menches. Według legendy, bracia Menches byli sprzedawcami na targach hrabstwa Erie w 1885 roku (zwanych Buffalo Fair). Gdy zabrakło kiełbasek, do kanapki użyli wołowiny. Nazwali powstałą kanapkę od miejsca targów. Jednak zdaniem The New York Times (artykuł z 1951 r.) wydarzenia miały miejsce na Summit County Fair w Akron w stanie Ohio w 1892 roku.

Charlie i jego kanapka z klopsikami.

Towarzystwo Historyczne Seymour w Seymour, Wisconsin, wiąże powstanie hamburgera z  Charliem Nagreen, obecnie znanym jako „Hamburger Charlie”. Nagreen miał 15 lat, kiedy podobno przygotował kanapki z klopsików, które sprzedał na targach Seymour Fair w 1885 roku (obecnie Outagamie County Fair), aby ułatwić klientom jedzenie podczas zwiedzania. Towarzystwo Historyczne wyjaśnia, że ​​Nagresh nazwał hamburgera od steka podawanego w niemieckim Hamburgu, który wspominali z rozczuleniem miejscowi emigranci z Niemiec. (Heuer, Myron (1999-10-12).  „The real home of the hamburger” . 

A jeśli to Duńczycy?

Inne zdanie na ten temat ma Biblioteka Kongresowa, która przyznaje palmę pierwszeństwa duńskiemu imigrantowi Louisowi Lassenowi, właścicielowi Louis Lunch, małej knajpki w New Haven w stanie Connecticut, wskazując go jako osobę, która w 1895 roku sprzedała tam pierwszego hamburgera i kanapkę ze stekami w USA. („Connecticut: Louis’ Lunch (Local Legacies: Celebrating Community Roots – Library of Congress)” . 

A jeśli stoi za tym żona farmera?

Wiele wskazuje jednak na to, że pierwszego hamburgera w bułce zaserwował Oscar Bilby z Tulsa, Oklahoma w 1891 roku.W kwietniu 1995 roku Dallas Morning News poinformował o pisarzu z Oklahomy, który wskazuje miasto Tulsa w Teksasie jako miejsce narodzin hamburgera. Michael Wallis, autor „Route 66, The Mother Road”, jak cytuje gazeta, stwierdził, że podczas szukania najsmaczniejszych  hamburgerów w USA, odkrył historyczne kulinarnie miejsce w Tulsie. Zaczęło się od restauracji, założonej w 1933 roku, która została wybrana miejscem z najlepszym burgerem Tulsy – Weber’s Root Beer Stand. Badania Wallisa ujawniły, że Oscar Weber Bilby był pierwszą osobą, która zaserwowała prawdziwego hamburgera, kiedy to 4 lipca 1891 r. podczas przyjęcia na farmie podał gościom mieloną wołowinę na bułkach domowego wypieku swojej żony. Do tej pory mielona wołowina była serwowana w Athen’s w Teksasie na zwykłych plastrach chleba, znanych wówczas i obecnie jako „patty melt”. Według autora jednak bułka jest niezbędna, by mówić o prawdziwym hamburgerze. Gubernator Frank Keating w proklamacji ogłoszonej w dniu 13 kwietnia 1995 r. wskazał Tulsę jako „Prawdziwe miejsce narodzin hamburgera”( „:: Welcome To Weber’s Superior Root Beer and Grill  ::” .)

Wiemy, że nic nie wiemy.

Jak to było naprawdę? Tego pewnie nigdy nie będziemy pewni, ale pewni możemy być jednego – klasyczną bułkę do hamburgerów wymyślił w 1916 roku kucharz  Walter Anderson, który założył w 1921 roku White Castle, amerykańską sieć restauracyjną serwującą hamburgery w północno-zachodniej i środkowoatlantyckiej części USA, uznaną za pierwszą sieć fast-foodów w tym kraju. Słynie z małych, kwadratowych hamburgerów, zwanych sliders. (fot. Wikipedia)

Wielki Kryzys. Ale nie dla hamburgerów

Początek XX wieku. Coraz więcej ludzi żyje w wysoce produktywnych ośrodkach miejskich o wysokiej gęstości zaludnienia. Burger narodził się w czasach, gdy ludzie musieli jeść zarówno szybko, jak i tanio. Postęp technologiczny w dziedzinie konserwacji żywności, a także ulepszenia w produkcji rolnej i transporcie, umożliwiły hamburgerom tryumfalny marsz nie tylko do restauracji i barów, ale także na sklepowe półki. Od samego początku stały się praktycznym wyborem dla mieszkańców miast. Wzrost popularności hamburgerów w USA zbiegł się z końcem I wojny światowej i początkiem Wielkiego Kryzysu w 1929 roku. Były tanie (5 centów!) i zaspokajały głód, co było jednym z powodów, dla których stały się tak popularne. W pierwszej dekadzie XX wieku amerykański rynek został wręcz zalany hamburgerami, po tym jak „wizjonerzy” zdali sobie sprawę, ile można zarobić na procesie masowej produkcji.

Greasy spoon, czyli brudna łyżka dla każdego

Dla przeciętnego Amerykanina, który z powodów ekonomicznych nie jadał w restauracji, sieci fast foodów, które pojawiły się w miastach oferowały alternatywną formę restauracji. Koncepcja greasy spoon (dosłownie: tłusta lub poplamiona tłuszczem łyżka) narodziła się więc z tymi restauracjami, w których higiena nie była priorytetem, za to jedzenie było dużo tańsze niż w przyzwoitych restauracjach. Tanim barom sprzyjał również dynamiczny rozwój transportu. Podróże samochodem, autobusem i koleją stawały się coraz bardziej dostępne i wkrótce konieczne było wyżywienie rosnącej populacji, która była „w stałym tranzycie”, często przemieszczając się przez różne miasta i stany w interesach.

Fast foody opanowują Amerykę

Współczesne społeczeństwo amerykańskie było również świadkiem tworzenia nowych rodzajów fast foodu, które wywodzą się z tradycyjnej kuchni różnych grup etnicznych z całego świata. Na przykład niemiecki imigrant Charles Feltman w 1867 roku wynalazł hot dogi, które sprzedawał na swoim straganie na Coney Island w Nowym Jorku. Naśladowcy tacy jak Harry Magley i Charles Stevens wkrótce zaczęli sprzedawać hot dogi na meczach baseballowych New York Polo Grounds. Podobnie, włoscy imigranci sprzedawali lody z wózków na ulicach lub makaron w swoich restauracjach. Chińscy imigranci początkowo otwierali restauracje, aby zaspokoić potrzeby swoich ziomków w Ameryce, ale stopniowo stali się akceptowani przez amerykańską klientelę, co doprowadziło do powstania chińsko-amerykańskiej kuchni z potrawami takimi jak chop suey. W tym zróżnicowanym świecie etnicznych potraw hamburger był w stanie dostać się do głównego nurtu i stać się narodowym daniem Stanów Zjednoczonych.

Dzięki, że dotarliście aż tutaj. Jakie są Wasze ulubione burgery? W bułce, chlebie a może bez pieczywa? Wołowe, drobiowe, rybne czy wegetariańskie? Gdzie jedliście najlepsze? Dajcie znać w komentarzu.